NA RZECZ DOMENY PUBLICZNEJ - wystawa Krzysztof Wodiczko

Krzysztof Wodiczko zaliczany do pionierów sztuki krytycznej często podkreśla, "że sama krytyka nie wystarcza, że sztuka powinna też coś proponować". Postulat przekroczenia krytycznej, dekonstrukcyjnej roli sztuki znajduje rozwinięcie w pracach, zwłaszcza w wizjonerskich projektach z ostatnich lat, aktywistycznych i agonistycznych programach obejmujących działania artystyczne, badawcze, edukacyjne. Podtrzymując tradycje awangardy, artysta wypracowuje technologie wyrażania niezgody i przekształcania rzeczywistości. Jako twórca działający na rzecz domeny publicznej niemal od początku swojej praktyki artystycznej dostarcza narzędzi służących użytkowaniu i demokratyzacji przestrzeni publicznej.

Na rzecz domeny publicznej to wystawa, która w retrospektywnym przeglądzie prac wydobywa krytyczny i utopijny wymiar sztuki Krzysztofa Wodiczki. Pozwala też zobaczyć, jak polityczna aktywizacja i zaangażowanie w problematykę społeczną łączy się w tej sztuce z technologiczną precyzją i estetyczną wirtuozerią.

Wybór realizacji z lat siedemdziesiątych ukazuje przechodzenie od analitycznych rozważań do problematyki kulturowej i społecznej. Dokumentacja kilkudziesięciu projekcji zewnętrznych realizowanych od początku lat osiemdziesiątych, prezentuje dokonania artysty w dziedzinie sztuki publicznej. Filmowe rejestracje projekcji, performatywne Instrumenty oraz Pojazdy dają wgląd w praktykę artystyczną rozwijaną z myślą o włączeniu w życie publiczne tych, którzy nie mają w nim swojej reprezentacji. Działania realizowane pod hasłem "rozbrajania pamięci" wprowadzają w problematykę projektów z ostatnich lat, które są estetyczną i polityczną odpowiedzią artysty na potrzebę wypracowywania publicznych dyskursów antywojennej kultury. Prace, w których Wodiczko dokonuje demontażu kultury wojny i przemocy, znajdują odniesienia we wcześniejszych projekcjach na wojenne monumenty, w których artysta destabilizował pomnikową, triumfalistyczną wizję historii. Wystawa proponuje obraz sztuki rozumianej jako praktykowanie demokracji - sztuki, w której polityka łączy się z etyką, a polityczne z estetycznym.

Wystawie towarzyszy obszerna publikacja opracowana z udziałem Bożeny Czubak, Rosalyn Deutsche, Toma Ecclesa i Piotra Piotrowskiego.

Krzysztof Wodiczko, urodzony w Warszawie w 1943 roku, mieszka i pracuje w Nowym Jorku, Bostonie i Warszawie. Artysta multimedialny, teoretyk sztuki, wykładowca akademicki. Był wykładowcą i profesorem goszczącym w École nationale supérieure des Beaux Arts w Paryżu, California Institute of the Arts w Valencii, Cooper Union School of Art w Nowym Jorku, University of Hartford w Hartford, New York Institute of Technology, Nova Scotia College of Art and Design w Halifaksie, Ontario College of Art w Toronto, Szkole Wyższej Psychologii Społecznej w Warszawie. Do 2010 roku pełnił funkcję dyrektora Center for Advanced Visual Studies i kierował grupą badawczą Interrogative Design Group w Massachusetts Institute of Technology w Cambridge. Jest profesorem Art, Design and Public Domain w Harvard Universityw Cambridge, wykłada również w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Doktor honoris causa Maine College of Art w Portland (2004) i Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu (2008).

Od 1968 roku realizował interdyscyplinarne projekty eksperymentalne, m.in. pokazy dźwiękowe wspólnie z kompozytorem i pianistą Szábolcsem Esztényim, współpracował też ze Studiem Eksperymentalnym Polskiego Radia. W 1969 skonstruował pierwsze performatywne urządzenie - Instrument osobisty. Od 1970 roku zaczął prezentować swoje prace z zakresu sztuk wizualnych, instalacje przestrzenne, działania fotograficzne i prace analityczne łączone z konceptualizmem. W latach siedemdziesiątych pracował nad projektami Pojazdów, odnoszącymi się do politycznej i społecznej rzeczywistości ówczesnej Polski. W drugiej połowie lat siedemdziesiątych zaczął realizować prace z projekcjami obrazów, w których eksponował ideologiczny charakter przedstawienia. Kolejne wersje tych prac powstały już po wyjeździe artysty z Polski, najpierw do Toronto (1977), a następnie do Halifaksu (1978) w Kanadzie. W 1980 roku w Toronto zrealizował pierwsze projekcje w przestrzeni publicznej. W 1986 roku przeniósł się do Nowego Jorku, gdzie pracował nad urządzeniami i pojazdami projektowanymi z myślą o bezdomnych, emigrantach, weteranach wojennych: Pojazd bezdomnych (1988-1989), Poliscar (1991), Laska tułacza (1992), Rzecznik obcego (1993), Egida (1998), Rozbroja (1999), Pojazd weteranów wojennych (2008), Hełm weterana (2014-2015). Od 1980 roku zrealizował przeszło 90 projekcji z użyciem slajdów i techniki wideo w kilkunastu krajach na różnych kontynentach. Projekcje o wymowie politycznej i społecznej, we wnętrzach galerii i muzeów oraz na fasadach budynków i pomnikach, podejmowały kwestie praw człowieka, demokracji, przemocy, alienacji. Począwszy od krakowskiej projekcji na wieży Ratuszowej (1996), przy użyciu techniki wideo artysta ożywia ważne dla miast monumenty lub budowle obrazami i głosami uczestników projekcji. W 2008 roku (Projekcja weteranów wojennych, Denver) rozpoczął serię projektów, w których uczestniczą weterani wojenni. W projektach i towarzyszących im publikacjach z ostatnich lat (m.in. Łuk triumfalny - Światowy Instytut na rzecz Obalenia Wojen, 2010) podejmuje problematykę antywojenną, inicjując debatę na temat roli kultury w upamiętnianiu wojen. Jest współautorem Pomnika Zniesienia Niewolnictwa w Nantes (2012).

Otrzymał liczne nagrody, m.in.: Hiroshima Art Prize (miasto Hiroszima, 1998); Gyorgy Kepes Prize (MIT, Cambridge, 2004); Nagrodę im. Katarzyny Kobro (2006); Skowhegan Medal for Sculpture (Skowhegan School of Painting and Sculpture, Nowy Jork, 2008); Złoty Medal "Zasłużony kulturze - Gloria Artis" (Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, 2009); drugą nagrodę w kategorii Best Architecture or Design Show (za projekt …Out of Here: The Veterans Project), przyznawaną corocznie przez US Art Critics Association, New York (2011); More Art Award, nagrodę przyznawaną co dwa lata artystom podejmującym ważne kwestie edukacyjne lub społeczne (Nowy Jork, 2012). Wspólnie z Julianem Bonderem (za Pomnik Zniesienia Niewolnictwa w Nantes) otrzymał: Honor Award for Design Excellence przyznaną przez Boston Society of Architects (2012); Premio - Ventanas al Futuro (Centro de Arte y Comunicacion, Buenos Aires, 2012); I nagrodę - Premio Bianual de Arquitectura (Sociedad Central de Arquitectos & Consejo Profesional de Arquitectura y Urbanismo, Buenos Aires, 2012); wyróżnienie w ramach European Prize for Urban Public Space (2012); Small Firm Award przyznaną przez Boston Society of Architects (2012).