08 grudnia 2011 (czwartek)

Piąta Debata Tocqueville'owska na UŁ

Udostępnij

kategoria: wykłady / warsztaty / spotkania

Celem V Debaty Tocqueville'owskiej będzie podjęcie wysiłku identyfikacji przyczyn niskiej jakości tworzonego w Polsce prawa, a następnie wskazanie kierunków koniecznych reform. Debata będzie składać się z dwóch części. Część pierwsza zostanie podzielona na dwa moduły merytoryczne.

Piąta Debata Tocqueville'owska
8. grudnia 2011 (czwartek), godz.: 13.
Wydział Prawa i Administracji UŁ, ul. Kopcińskiego 8/12

Niska jakość polskiego prawa nie budzi wątpliwości ani wśród ludzi nauki prawa, ani prawników praktyków, ludzi biznesu czy też komentatorów w mediach. Panuje zgoda co do tego, iż inflacja prawa (w ubiegłej dekadzie liczba stron Dziennika Ustaw była siedmiokrotnie większa niż jego angielskiego odpowiednika) prowadzi do braku stabilności prawa(szczególnie widocznej w dominacji ustaw nowelizacyjnych, które prowadzą do tego, że wiele aktów prawnych stanowi efekt kilku- lub nawet kilkunastokrotnej nowelizacji, w tym także w okresie ich vacatio legis). Brak stabilności prawa powoduje, iż nie stwarza ono wystarczającego poczucia pewności podmiotów prawa, nie pozwala racjonalnie planować przedsięwzięć i przewidywać zachowań własnych i pozostałych uczestników wspólnoty prawnej. Nie ma zatem podstaw do kształtowania zrozumiałej i przewidywalnej praktyki stosowania prawa, zwyczajów i nawyków prawnych, utrwalonej wykładni.

Ten stan rzeczy powoduje, że takie dobra jak wolność i autonomia jednostki, dynamika inicjatyw społecznych, konkurencyjność i efektywność gospodarki nie mogą być należycie chronione przez państwo poprzez postanowienia stanowionego przez nie prawa. Taki stan rzeczy pozwala z kolei określić kondycję państwa jako daleką od konstytucyjnego zapisu o państwie prawa. Tym samym można zasadnie formułować tezę o kryzysie państwa prawa w Polsce, zgodnie ze starożytnym ujęciem Tacyta, iż im gorsza kondycja republiki, tym liczniejsze i mniej skuteczne prawa.

W module pierwszym czterej paneliści zostaną poproszeni o autorskie wskazanie, a możliwie także uporządkowanie, przyczyn słabości tworzonego w Polsce prawa, ze szczególnym uwzględnieniem (a) przeregulowania gospodarki, (b) aktywności grup nacisku, (c) wymogów prawa europejskiego, (d) słabości instytucji tworzących prawo, przede wszystkim ich dezintegracji tak po stronie rządowej, jak i parlamentarnej, (e) zachwianych relacji między wymiarem politycznym a merytorycznym tworzenia prawa, (f) współczesnego modelu akademickiego i zawodowego kształcenia prawników, gdzie dominuje perspektywa poszczególnych dogmatyk prawniczych kosztem bardziej holistycznej perspektywy oferowanej przez nauki społeczne, szczególnie nauki ekonomiczne z ekonomiczną analizą prawa na czele. Moduł ten pozwoli także na krótkie ustosunkowanie się każdego z panelistów do diagnozy sformułowanej przez pozostałych uczestników debaty.

W module drugim, niejako terapeutycznym, paneliści zostaną poproszeni o autorskie sformułowanie zarysu niezbędnych warunków tak społecznych i politycznych, jak i instytucjonalnych (tak rangi konstytucyjnej, jak i niższej, jak chociażby tylko regulaminów Sejmu, Senatu czy Rady Ministrów) dla skutecznych reform pozwalających na konieczne podniesienie jakości tworzonego w Polsce prawa. Przykładowo warunki te sprowadzać się mogą do (a) budowania woli politycznej na rzecz deregulacji, (b) wprowadzenia oceny skutków regulacji (w tym szczególnie analiz kosztów i korzyści zarówno w badaniach przed i polegislacyjnych) przez organ typu Rady Stanu, który podlegając parlamentowi ponosiłby odpowiedzialność za merytoryczną stronę tworzonego prawa, (c) wprowadzenia rozwiązania typu sunset, a więc automatycznej utraty mocy obowiązującej przez te akty prawne, które w określonym czasie nie zostałyby podtrzymane wolą polityczną (czyli klauzul derogacyjnych czyli praktycznie ustawodawstwa okresowego lub zasady, iż akt prawny po zaistnieniu pewnych warunków negatywnych - tak na przykład brak wprowadzenia do niego przepisów wykonawczych - traci moc obowiązującą), (d) przyjęcia rozwiązań wzmacniających pozycję rządu w procesie tworzenia prawa w parlamencie, szczególnie wprowadzenia (za współczesnym konstytucjonalizmem francuskim) połączenia votum zaufania dla rządu z obroną rządowego projektu ustawy lub zobowiązania rządu (postanowieniem regulaminu Sejmu) do wskazania po drugim czytaniu rządowego projektu ustawy, które z wniosków mniejszości, a więc które poprawki opozycji popiera), (e) wprowadzenia przejrzystych reguł działania grup nacisku w procesie tworzenia prawa (szczególnie jego ograniczenia do rzadko stosowanej procedury publicznego wysłuchania przez komisję sejmową lub senacką), (f) wprowadzenia do zasad akademickiego i zawodowego kształcenia prawników polskich około- i pozaprawniczych reguł rozumowania właściwych dla nauk społecznych począwszy od ekonomii, socjologii, politologii, psychologii, aż do filozofii polityki. W module tym każdy z panelistów zostanie poproszony o krótką ewaluację stanowisk pozostałych uczestników debaty.

W drugiej części debaty publiczność przeprowadzi dyskusję nad tezami sformułowanymi przez panelistów. Debatę zakończy komentarz do dyskusji publiczności każdego z panelistów oraz podsumowanie całości debaty dokonane przez prowadzącego.

Wprowadzenie ekonomisty do debaty prawniczej
prof. Leszek Balcerowicz, Szkoła Główna Handlowa
Uczestnicy:
- prof. Lech Morawski, Uniwersytet Mikołaja Kopernika
- prof. Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz, Uniwersytet Adama Mickiewicza, sędzia TK
- dr Artur Wołek, Instytut Studiów Politycznych PAN, Szkoła Główna Handlowa
- dr Kazimierz Michał Ujazdowski, Uniwersytet Łódzki, poseł na Sejm RP

Prowadzący:
prof. Zbigniew Rau, Uniwersytet Łódzki

Piąta Debata Tocqueville'owska na UŁ - duża mapa »

ostatnia zmiana: 2011-11-29